Beyaz Çay

Beyaz çay, siyah ve yeşil çayla aynı bitkinin (Camellia Sinensis) yapraklarından üretilmektedir. Siyah çayla yeşil çay, toplanan çay yapraklarının işlenme tekniği, beyaz çay ise hem seçilen yapraklar hem de bu yaprakların işlenme şekli bakımından bibirlerinden ayrılır.

Beyaz çay için çay bitkisinin henüz tam olarak olgunlaşmamış, açılmamış yaprakları toplanır. Bu yapraklar beyaz tüylerle kaplıdır ve beyaz çayın adı bu tüylerden gelmektedir.

Her ne kadar bu 3 çay aynı bitkiden üretilse de tatları oldukça farklıdır. Siyah çayın sert tadı, yeşil çayda hafif ve bitkisel bir tada dönüşür. Beyaz çay ise bu iki çaydan daha hafif bir aromaya sahiptir ve yumuşak içimlidir.

Beyaz Çay Çeşitleri

Beyaz çay, üretildiği bölgeye ve üretiminde kullanılan yaprakların harmanına göre farklı isimlerle anılır.

En kaliteli beyaz çay, “gümüş iğne – silver needle” olarak adlandırılan beyaz çaydır. Gümüş iğne beyaz çay, Çin’nin Fujian bölgesinde yetiştirilen, tamamen açılmamış çay yapraklarından üretilir ve adını yaprakların rengiyle şeklinden alır. “White peony – beyaz şakayık” beyaz çay ise açılmamış yapraklarla normal yaprakların harmanlanması yoluyla elde edilir.

Bu çayın Çince adı “Bai Mu Dan”dır. Darjeeling beyaz çay Hindistan’da, Ceylon beyaz çay ise Sri Lanka’da üretilen beyaz çaydır. Her iki çay da genellikle diğer çay yaprakları ile karıştırılır ve renkleri farklıdır.

Çin Beyaz Çayları: Bai Hao Yinzhen (Silver needle), Bai Mu Dan (White Peony), Gong Mei, Shou Mei.

Diğer Beyaz Çaylar: Ceylon White (Sri Lanka beyaz çayı), Darjeeling White (Hindistan beyaz çayı), Assam White (Hindistan, Assam Eyaletinde üretilen beyaz çay), African White (Malawi ve Kenya’da üretilen beyaz çay), White Puerh Çayı (Çin, Yunnan Bölgesinde üretilen beyaz çay)

Beyaz Çayın İşlenmesi

Beyaz tüylerle kaplı tomurcuklar toplandıktan sonra fazla suyu bırakmaları için, düşük ısıda bekletilir ve kurumaya bırakılır. Siyah çay veya yeşil çaydan daha az işleme tabi tutulmasına karşın beyaz çay üretimi pek kolay değildir. Çünkü doğru yaprakların doğru zamanda toplanması ve yaprakların tam olarak kuruması için uygun hava koşullarının yakalanması önemlidir ve her zaman bu koşulları yakalamak mümkün olmayabilir. En kaliteli beyaz çay yaprakları, her yıl ilkbaharda sadece 3-5 gün boyunca toplanabilmektedir.

Beyaz Çayın Faydaları

Beyaz çayın son yıllarda bu kadar popüler olmasının, hatta yeşil çayın “faydalı bitkisel çaylar” kategorisindeki liderlik tahtını sallamasının asıl nedeni üretiminde kullanılan tekniktir. Beyaz çay için toplanan çay yaprakları işlenirken çok az okside olduğundan, yeşil çaya oranla daha fazla antioksidan içerir. Yeşil çay ile beyaz çayın faydaları aşağı yukarı aynıdır, ancak yüksek antioksidan içeriği beyaz çayı “faydalı çaylar” listesinde bir kaç basamak yukarı taşımaktadır.

Kanser: Oregon Eyalet Üniversitesi tarafından yapılan bir çalışmaya göre beyaz çayda bulunan kateşinler, kanserli hücre oluşumunu önleyerek kanserli tümörlerin büyümesini yavaşlatabiliyor. Yine aynı raporda yer alan bilgilere göre düzenli beyaz çay içmek karaciğer, cilt, göğüs, kolon, prostat, akciğer, yemek borusu, pankreas, mide ve yumurtalık kanseri riskini azaltabiliyor. Amerikan Kanser Derneği ise beyaz çayı meme kanseri atlatmış kişilere kanserin nüksetmesini önlemek için tavsiye ediyor.

Kalp Sağlığı: 2001 yılında Amerikan Epidemiyoloji Dergisi’nde yayınlanan bir araştırmaya göre, beyaz çay içmek kalp hastalıkları riskini düşürüyor. Bunun nedeni olarak, beyaz çayda bulunan kateşinlerin damarları genişleterek tansiyonu (kan basıncını) düşürmesi ve vücut genelinde kan akışını iyileştirmesi gösteriliyor. Beyaz çay bu noktada yeşil ve siyah çaya göre bir adım önde çünkü “kateşinler” bakımından daha zengin.

Cilt: Serbest radikallerin sayısı arttığında oksidadif stres oranı yükselir ve cilt hücreleri de dahil olmak üzere tüm hücrelerde yapısal tahribat meydana gelebilir. Beyaz çayda bulunan antioksidanlar, vücutta bulunan serbest radikallere karşı koruma sağlayarak oksidatif stresi önlüyor ve bunun ciltteki olumsuz etkilerini engelliyor. 2003 yılında yapılan bir diğer araştırmada ise beyaz çayı cilt üzerinde kullanmanın, güneşin zararlı ışınlarının cilt hücrelerinde yarattığı hasarı en aza indirdiği ve yaşlanmanın ciltteki belirtilerini geciktirdiği sonucu elde edilmiş.

Kilo Verme: “Uluslararası Obezite Dergisi” tarafından yayınlanan bir araştırmaya göre beyaz çay içerdiği polifenoller ve kafein ile kilo vermeye yardımcı oluyor. Beyaz çayın kilo vermedeki etkisi üzerine yapılan bir başka araştırma sonuçları ise “Beslenme ve Metabolizma” adlı dergide yer alıyor. Bu araştırmaya göre beyaz çayda bulunan “epigallocatechin-3-gallat” adlı polifenol, yağ hücresi oluşumunu baskılıyor ve vücutta yağ birikimini önlüyor. Kafein ise metabolizmayı hızlandırarak gün içinde yakılan kalori miktarını arttırarak kilo vermeye yardımcı oluyor.

Beyaz Çay Nasıl Hazırlanır?

“Beyaz çay nasıl demlenir?” sorusunun cevabından önce, beyaz çay seçerken dikkat etmeniz gerekenler konusunda bir kaç bilgi vereyim. Yukarıda da belirttiğim gibi aktarlarda veya beyaz çay satışı yapan dükkanlarda farklı beyaz çay çeşitleri bulabilirsiniz. En kaliteli ve pahalı beyaz çay, Çin’nin Fujian bölgesinde yetişen çay bitkilerinden elde edilen gümüş iğne (silver needle) beyaz çaydır. Gümüş iğne beyaz çay yaprakları, adından da anlaşılacağı gibi henüz açmamış, ince ve beyaz tüylerle kaplı, gümüşe çalan yeşil renktedir. Yukarıdaki fotoğraf galerisinde bu beyaz çayın neye benzediğini görebilirsiniz. Diğer beyaz çay çeşitleri ise açılmış ve açılmamış yaprakların harmanlanmasından üretilmektedir. Bazı markalarda gül, yeşil çay veya yasemin ile karıştırılmış beyaz çaylar bulabilirsiniz.

Satın aldığınız beyaz çayın hava geçirmez bir pakette olmasına dikkat edin çünkü beyaz çayın raf ömrü diğer çaylardan daha kısadır. Havayla temas ettikten sonra en fazla 4-5 ay içinde tüketilmelidir. Eğer ilk defa beyaz çay alacaksanız önce denemek için az miktarda alın. Çayın tadı hoşunuza giderse ve tazeyse aynı yerden tekrar alabilirsiniz.

Beyaz çayı demlerken dikkat edilmesi gereken en önemli kural, suyun sıcaklığının 70-75 derece arasında olmasıdır. Yani suyu ocaktan alır almaz, kaynar haldeyken beyaz çay yapraklarının üzerine dökmeyin. Kaynamış suyu, ocağı kapattıktan sonra 5-7 dakika kadar bekletin ve öyle kullanın. Kaynar su, çay yapraklarının haşlanmasına ve çayın tadının acılaşmasına neden olur. 1 büyük bardak çay için 2 çay kaşığı beyaz çay yeterli olacaktır.

Suyu beyaz çay yapraklarının bulunduğu bardağa döktükten sonra 7-10 dakika kadar demleyebilirsiniz. Suyun sıcaklığı ne kadar düşükse, demleme süresini o kadar uzatın. Yani 50-60 derecelik bir su için 11-13 dakika demleme süresi gerekir. Kullanılan çay miktarını ve demleme süresini ağız tadınıza göre değiştirebilirsiniz ama kaynar su kullanmamaya dikkat edin.

Beyaz çay hafif aromalı ve yumuşak içimli olduğu için sade olarak tüketilebilir. Tatlandırmak isterseniz süt, limon veya şeker kullanabilirsiniz.

Beyaz Çayın Yan Etkileri

Beyaz çay, yeşil çay ve siyah çaya oranla daha az kafein içerir ancak “kafeinsiz” değildir. 250 ml beyaz çay 30 – 55 mg arası kafein içerir. Bu nedenle gebelik ve emzirme döneminde içilmesi önerilmez. Fazla tüketimi çarpıntı, yüksek tansiyon, mide bulantısı, kusma ve uykusuzluğa neden olabilir. Kafeinin depresyon belirtilerini şiddetlendirdiği ve kaygıyı arttırdığı bilinmektedir. Demir takviyesi, yüksek tansiyon ilacı, kan inceltici ve herhangi bir sağlık koşulu nedeniyle düzenli ilaç kullananlar beyaz çay tüketmeye başlamadan önce olası yan etkiler hakkında doktora danışmalıdır.